Mak Siat Sakandak Ati!

Oleh: Firdaus

Rang kampuang baru baliak dari surau sumbayang mugarik. Langkah Badai agak gadang dari langkah nan lain. Kecek rang kampuang, balari-lari anjiang namonyo. Dek Badai, wakatu sasudah sumbayang mugarik ko wakatu nan ditunggu-tunggunyo.

Dek balari-lari anjiang tu, tantu inyo nan paliang dimuko. Sampai di pondok sate Tukang Kipeh-nyo, dikipehnyo baro, tu dibinjeknyo bawang goreang. Sasudah tu bawang  dibakanyo dibaro nan sadang barapi, tu ditambah jo minyak saketek. Asok mambubuang, tu dikepeh sakuek-kueknyo. Baun bawang goreang dibaka taraso mancucuak ka iduang. Hm… sabana arun.

”Sate apo nan waang jua kini, Dai?” tanyo Karapai.

“Sate Piaman…” jawek Badai tanang sambia manatiang tiga piriang nan dipasan dek tiga urang anak baranak nan pulang sumbayang mugarik.

“Kok sate piaman ka sate piaman se nan waang jua. Kok indak salah diden, lah labiah duo minggu waang manggaleh sate piaman ko mah. Kecek waang sangkeksari, satiok hari sate nan waang jua dituka taruih. Kok kini sate piaman, bisuak sate danguang-danguang, bisuaknyo sate sibuak cieklai sate madura, sudah tu sate kumpulan, tu sate padangpanjang,” Karapai manjalehan ulang.

“Tu, apo pulo nan waang eranan?”

“Iyo sabana eran den, kan waang lah mungkia jo janji,”

“Jan sumbarang mangecek waang, kecek sia den mukian jo janji? Kaniak lah kapalo waang tu!” pintak Badai sambia mahelo tangan Badai, tu ditakan kapala Karapai ka garobak satenyo.

“Lai tampak dek waang?” kecek Badai.

Karapai tanganggo. Di garobak tu, ado pariuak sate piaman, tu ado pulo pariuk ciek lai. “Nan iko pariuak kuah sate danguang-danguang dek waang mah…”

“Kok coiko lah balain pulo mah? Kok duo? Waang janjian kan ciek sate saharinyo?” tanyo Karapai.

“Ba-a? Kan lai jaleh dek waang, ba-a janji den dulu,”

“Tu, ba-a kok duo waang sadioan?”

“Nan ciek, galeh pokok den. Nan ciek la-i, sate piaman nan den juo tiok ari nan lah duo pakan ko, ko bagian protes den ka urang-urang di nagari awak ko?”

“Protes? Mukasuik waang?”

“Iyo den protes. Apo nan ado di ati den kini, samo jo kuah sate piaman ko mah..”

“Binguang den dek waang mah, Dai”

“Indak bana dek waden, waang iyo-lah binguang juo sadek genek. Den tau jo waang mah. Sangkeksari, gala waang sajo Karapai Binguang,” Badai acuah indak acuah manjawek kecek konco palangkinnyo tu sambia mambaliak-an pitih balanjo urang.

“Oke, pren. Jan waang singguang jo nan lamo tu, den baliak-an garobak sate waang ko beko,” Karapai mulai tasingguang.

“Tu ba-a dek waang? Apo nan katuju?” Badai baliak manantang. Karapai tadiam.

“Indak usah-lah dipapanjang. Waang jaleh-an lah ka waden apo mukasuik protes waang tadi?” tanyo Karapai.

Badai galak takikiah. Atinyo sanang, ado nan lai namuah ka mandanga uweh-uwehnyo. Tunyo bacurito panjang. Keceknyo, indak abih pikia mancaliak parangai urang kini. Kok nan diminta repormasi, lah masuak tahun ka ampek baleh, kok ka minta babaliak ba nagari, lah diagiah pulo. Lah baribu nagari kini, tamasuk nagarinyo, nagari matiraso. Indak ado desa jo kelurahan di nagarinyo lai doh.

Kok batagak pangulu, malewa-an gala datuak, alah sambuah. Indak hanyo urang anak nagari nan dapek gala, urang antah darima-ma se, lah bagala datuak bagai. Indak ado sasok jiraminyo, indak ado pandam pakuburannyo, indak ado rumah gadangnyo di nagari Matiraso ko, lah dapek gala pulo. Urang-urang nan diagiah gala tu, acok ka nagari, keceknyo peduli, dek sabalun alun. Kok lah dapek gala tu, lupo jo urang sanagari mah. Indak hanyo itu, kadang urang nan dapek gala tu lupo pulo kalau inyo punyo gala di nagari ko.

Dek nan bagala datuak, panungkek jo sagalo alahnyo indak di nagari la-i, mako nagari ko bantuak indak baurang sajo. Bantuak indak bapanghuni. Basilanteh angan se urang. Lah dikacau se sadonyo.

“Tu apo hubungannyo jo sate piaman waang ko?”

“Sate piaman ko kuehnyo sirah. Kuah sirah ko, wakia raso den berang. Kok urang berang, kan sirah rono mukonyo. Kuah sate piaman ko padeh. Bantuak tu bana berang waden. La-i jaleh dek waang?”

“Tu….?” Karapai makin tanganggo sambia manyantuang dagiang sate nan dimintaknyo sapiriang.

“Manjago nagari kini, indak bantuak sangkeksari lai doh. Sangkek sari, sadonyo nan manjago. Kok kini, basarah-an ka rang rundo sajo. Indak jarang urang rundo tu nan mamanjek rumah urang. Bapicayoan ka satpol pepe sajo, eh.. ado pulo oknumnyo nan indak  bisa dipicayo. Sudah tu, nan indak masuak dek utak den, urang-urang lah suko maubah-ubah bahaso. Nan den tau sangkeksari poyok, hostes, pelacur, dipalunak namonyo jadi pe-es-ka. Urang mambuek cemo, mambuek aik, diparancak namonyo jadi mak siat. Ibo lo waden, rang gaek tu indak ado sabagainyo, eh disabuik-sabuik tiok sabanta, mak siat dimana-dimana, mak siat sakandak ati,”

“Tu, ka waang tuka pulo namonyo, buliah indak tasabuik-sabuik mak siat tu la-i?” tanyo Karapai.

“Kok waang tanyo ka waden, waden indak ka manggantinyo bagai doh. Nan paralu tu hukumannyo…”

“Apo nan tapikia dek waang hukumannyo?”

“Kok ado urang nan mambuek cemo di kampuang ko, den mandiannyo jo kuah sate piaman den ko..”

“Tambah ciek lai, kawan”

“Apo tu..?”

“Diarak sakuliliang nagari baliak, jan diagiahan ka nan lain. Awak di nagari ko sajo nan manyalasaian sampai urang nan babuek cemo tu atau nan lain takuik babuek cemo di nagari ko, sahinggo indak mak si at juo nan disabuik-sabuik urang,” tarang Karapai, sudah tu inyo baranjak dari tampek duduaknyo.

Mancaliak Karapai lah baranjak, kaniang Badai bakaruik. Tu dipanggianyo konconyo tu, “Karapai, sate alun waang bayia lai!”

“Tulih se dulu, kan tigo piriang jo iko utang den baru mah,” baleh Karapai dari baliak paga, “waden sumbayang isya dulu…” sambuangnyo.

Badai ta-anok deknyo.*

 Diterbitkan di Harian Umum Rakyat Sumbar, edisi Senin 7 Februari 2011